|
|
UYARI : Asagidaki aciklamalarla IAIDO ogrenmek imkansizdir. Ogrenim ancak ve ancak gercek bir hocadan ve dogrudan gerceklesir. Herkes kalem tutar ve birseyler karalar ama gercek anlamda resim yapamaz. Bu aciklamalar sir olmayip sadece genel kultur olarak kabul edilmesi gereken bazi bilgileri sizlere ulastirmak icin yazildi. KATA'larin en mukemmel sekillerini gostermek gibi bir iddiam olmadigi icin fotograflardan cok yazilara guvenmenizi rica ederim. Bu ANAHTAR kareler YASANAN bir olayin donuk parcalaridir. Olumle yasami ayiran o anda, nefes alip verir gibi rahat hareket ederek bizi saran maddi ve manevi boyutlari (kendimizden baslayarak) arindirip yasayan katalar uretiriz.
Asagidaki hareketler genel iaido prensiplerini icerirler. Tum hareketler ayakta da uygulanabilir. Kilici cekme, Kesme, Kan silkme ve Kina surme her katanin dogal parcasidir. Rakip sayisi ve degisik durumlar katalarin cesitliligini ve karmasikligini aciklamaktadir.
Japon kilic sanatinda "solaklik" yoktur. Zaten japon toplumunda solaklik orani batidakinden azdir. Istisnasiz herkes katana'yi iki elle kullanir. Nito Ryu ve Niten Ichi Ryu gibi Miyamoto Musashi kokenli cift kilic stillerini bilincli olarak bunlarin disinda sayiyorum. Bu stillerle ilgili bir makaleyi ilerki tarihlerde yazmayi dusunuyorum.
Sol el Tsukanin (kabza diyelim) en geri noktasinda bulunur. Tum parmaklar kapalidir. Kesis gucunun % 80'i sol elden gelir. Sag el biraksa bile kilicin pozisyonu bozulmamalidir.
Sag el tsubaya (el korumaligi) yakindir ve katanaya yon verir. Kesis gucune katilimi % 20'nin ustunde olmamalidir.
Her iki elin de parmaklari kilicla temas halindedir. Fakat ozellikle serce ve yuzuk parmaklari buyuk bir gucle tsuka'ya yapisirlar. Cunku kenjutsu'da kesis kolun ust kaslariyla degil altindaki kaslarla ve tum bedenle yapilir.
|
Kendo ve Iaido durusu |
Kendo ve iaido'da ayaklar paraleledir. Sasirmayin, Sarlo taklidi yapmiyorsaniz yururken de ayaklariniz paraleldir. Bu dogal durus seiza'dan veya ayakta baslanan tum hareketlerde vardir. Iaido enerjinin dogru kullanimiyla ilgilendiginden ayak-kalca-omuz uclusu kendi duzlemlerinde rakibe karsidan bakmali ve uyumlu hareket etmelidir. Sol ayak topugu hafifce kalkiktir. Sol bacak gergindir. Sag ayak tabani yere iyice basar. |
|
Burada Aikido Hanmi'sinin kullanilmamasi gerektigini israrla ifade etmeliyim. Hanmi durusu adim atmaksizin aniden yon degistirmeyi mumkun kilan bir durustur. Aikiken'de her zaman kullanilir. Kenjutsu'daysa bu durusa arasira basvurulursa da kalcalarin ve omuzlarin donmesine neden oldugundan katananin hedefi kesmesini guclestirir. Tameshigiri'yi (deneme kesisi) imkansiz kilar. Aikidoka'ysaniz ve iaido ogrenmek istiyorsaniz bu duruslar arasindaki farki bilmeniz ilerlemenizi hizlandiracaktir. |
Aikido Hanmi'si |
Seiza / Dogru oturus
|
|
Seiza (Sei+Za), "Dogru Oturus" demektir. Hangi sanatla, budo daliyla ugrasirsak ugrasalim Seiza'nin kalitesi uzerinde en cok duracagimiz seydir. Dogru bir beden ve zihin durumunun disa yansimasidir. Iaido'da bu zihin durumu "Hazir" olma ile tanimlanabilir. Zanshin (tum duyularla cevreye acik olma durumu, kusursuz dikkat ve konsantrasyon) kendini yalnizca teknikler yapilirken degil, Seiza'da da belli etmelidir. Dogru Seiza saldiriyi engellemelidir. Icsel (bedensel ) olarak dogru soluma, parazit kasilmalarin yokolmasi (omuzlarin yukari kalkmasi gibi) ve dik olus onemlidir. Belin arkasi olan Koshi, gobegin merkezine (Seika Tanden) itici bir basinc iletir. Ancak Hara ilerlemez. Bu basinc gozle gorulmeyip icsel olarak hissedilir. Karin kaslarinda icte ve dista kasilma meydana gelmez. Buna harekete gecmeden once harekete gecmek de denilebilir. Zihnimizin bedenimize degdigi andir bu... |
|
|
Iaido'da Seiza, bacaklarin durusu haric Zen meditasyondaki oturus prensiplerine uyar. Omurga ve bas diktir. Cene iceri cekilmis omuzlar gevsemistir. Eller bacaklarin ic yanlarina dirsekler disa acilmadan konulmustur. Buradan kolayca tsuka'ya gidebilirler. Dizler arasi mesafe en cok iki yumruk genisligidir. Genelde "Samuray Oturusu" denilen "Erkeksi" ve yaygin oturus harekete gecmenizi engelledigi ve niyetiniz hakkinda dusmana bilgi verdiginden olumunuze yol acar. Ayrica bu yanlis pozisyondan kalkabilmek icin birbirinden fazla uzaklasmis olan dizler once yakinlastirilmalidir ki bu da vakit kaybidir. Yanlara acilmis dirsekler yanimizda oturanlarin kolumuza girerek bizi kontrol etmesini kolaylastirir. Bu sekildeki kollar arkamizda oturan birinin ellerimizin kilica gidip gitmedigini de gormesini kolaylastirir. Oysa Iaido'nun "mutevazi" seizasi (omuzlar dusuk, kollar bedene yakin) stratejik olarak en ustun oturustur. |
Nukitsuke / Cekme ve yatay kesme hareketi
|
|
a) Kilicin cekilme asamasi olan Nukitsuke bu Seiza'dan baslar. Ayak parmaklari uzerinde kalkip dizler uzerine diklik bozulmadan dogruldugumuzda Katana'nin 2/3'si kindan (Saya) cikmistir ve kesme acisi yatay duzleme paraleldir. Kollar Koshi'nin itisini Katana'ya dirsek eklemleri acilmak suretiyle iletir. Dogrulma ve Katana'nin Saya'dan cikmasi AYNI ANDA olur. Bu asamada Koshi, Hara, kollar ve Katana arasindaki en ufak uyum bozuklugu sonraki tum hareketlerimizin bozulmasina yol acar.
|
|
|
b) Katana Saya'nin da sol elle geriye cekilmesiyle (sayabiki) serbest kalir ve omzun da katildigi genis bir yorunge uzerinde hareket eder (sol elin katilimi gogus ve sirt kaslarimizin kesise katilmasini saglar). Kissaki sag omuz onune kadar gelir. Ancak daha fazla acilmaz. Eger hedefe dokunamamissak da (hedef kacabilir!) Katana bir tehdit olusturarak karsi saldiriyi imkansiz kilmalidir. Kesisin gucunu dengelemek icin sag ayak one basar. Bas-kalca-sol diz uclusu ayni cizgi uzerindedir. En cok dikkat edilecek nokta ayaklarin paralelligi, kalcanin ve omuzlarin "karsiya" bakmasi ve dikligin korunmasidir. |
|
|
Katana, basin uzerindeki yeri almistir. Bunu yaparken zamanda ve mekanda en kisa yolda hareket edecektir. Bu hareketi yaparken Nukitsuke'de sag elin vardigi yer korunur. Tum beden ileri kayarken sag el yukselir. Sol diz sag topugun ardina yerlesmistir. Sol el sadece Saya'yi birakip sac bitimi hizasina yukselince Tsuka'yla bulusur. Katana yatay duzlemle 45 derece aci yapar. Her ne olursa olsun Kissaki yatay duzlemden asagiya inmemeli, sol elin yuzuk ve serce parmaklari Tsuka'yi dibinden sikica kavramalidir. Beden tum bu hareketler boyunca dik kalmistir. |
Kirioroshi / Dikey kesis
|
|
Sol el Tsuka'yi kavradigi anda Katana'yi asagiya ceker ve keseriz. Katana'nin kesen kismi ilk 10-15 cmlik Monouchi denilen bolumu oldugundan kilic hareketinin en basindan kollarin acilarak buyuk bir yorungede hareket etmeleri gereklidir. Buna BUYUK KESMEK deriz. Katana yere hemen hemen paralel sekilde durur. Kesis sonumlenmis, enerji hedefe aktarilmistir. Sol el asla sag elin altinda bulunmaz. Sag ayak hafifce one kaymistir. | |
Chiburi / Kan silkme
|
|
Ayakta ya da oturarak baslanan katalarin bir kismi "Buyuk Chiburi'yle" biter (Daha direkt ve kisa Chiburi'ler de vardir). Uzeri kanli bir Katana kinina icten yapisir ve tekrar cekmek zorlasir. Chiburi sadece katanayi fazla kandan temizlemek degil ayni zamanda diagonal bir kesistir. Bitiminde Kissaki (kilicin ucu) yerde yatan dusmana yoneliktir. Tehdit (Seme) dusmanin cansiz olduguna karar verilene kadar surer. | |
Noto / Kina yerlestirme
|
|
|
|
Noto, katalarin bitiminde katana'nin saya'ya surulmesidir. Sag el ve sol el chiburi sonundaki konumlarindan bedenin orta cizgisine yaklasirlar (1). Bu kapanma hareketini bir acilma hareketi izler (2). Bu hareketler katana saga sola "arama" hareketleri yapilmadan gerceklestirilir. Kilicin ucu olan kissaki sayanin agzi olan koiguchi'ye girmistir (daha cok sevdigim bir deyim : dusmustur!). Ucuncu bir "kapanma/bulusma" hareketiyle eller (bedenin, ozellikle sirt ve gogus bolgesinin simetrik davranisina dikkat!) tekrar yaklasirlar. Saya hafifce one cikarak noto son bulur. Noto ayakta ya da diz ustune cokerek yapilir. Cokme isi noto ile ayni anda gerceklesir. (3) Noto Zanshin'in (dikkat) gosterildigi evredir. Samuray yerdeki rakibin nefes alip almadigini gozlemlerken cevresine de dikkatli olmalidir. Kilicin sayaya girmesi bir geriye hareket degildir! Her an tekrar cekebilmek icin zihnimiz ileriye dogru yonlendirilmistir. |
(3) |
(1) 
(2) 